De geest van Abraham Kuyper terug in Maassluis

Wat kun je als notaris betekenen voor de klant? Om het gedachtegoed van Abraham Kuyper levend te houden en relevant voor de toekomst, richtten gelijkgezinden een debat- en inspiratiecentrum op. Het is gevestigd in Maassluis, de geboorteplaats van Kuyper. Lars Boellaard, notaris bij Westport Notarissen, hielp het geesteskind ter wereld brengen.
Tekst: Peter Steenman / Beeld: Sandra Uittenbogaart

Hij was een van die duizendpoten in de negentiende eeuw zonder wie de huidige maatschappij er heel anders had uit gezien. Abraham Kuyper (1837- 1920) was predikant, journalist, politicus, activist, wetenschapper, spreker en zelfs alpinist. Kuyper was een workaholic. Om te ontspannen reisde hij regelmatig naar de Alpen en maakte daar bergtochten met een gids. Dat hij af en toe tegen een burn-out aan zat, is niet verwonderlijk als je ziet wat hij allemaal tot stand heeft gebracht.

Hij schreef tijdens zijn leven tweehonderd boeken en meer dan twintigduizend artikelen. Het eerste partijprogramma voor de ARP dat hij in 1878 publiceerde, was maar liefst duizend pagina’s dik. Ton Sels, coördinator van het erfgoedcentrum, is gefascineerd door Abraham Kuyper. ‘Ik vind het uitermate knap wat hij allemaal gerealiseerd heeft. Hij richtte de politieke partij ARP op, stichtte de Vrije Universiteit, startte het dagblad De Standaard en stond aan de wieg van de vorming van de gereformeerde kerken. Hij maakte zich sterk voor de kleine luyden. Mede dankzij hem werd bijzonder onderwijs gelijkgesteld aan openbaar onderwijs. In de vier jaar dat hij minister-president was, legde hij de basis voor de moderne samenleving. Hij droeg bijvoorbeeld bij aan het afschaffen van het censuskiesrecht. Tot 1917 mocht alleen de burgers stemmen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden. Kuyper was een voorstander van algemeen kiesrecht. Bekeken door een moderne bril is hij conservatief, maar in zijn tijd was hij vooruitstrevend.’

Ruimte voor nuance
Het plan voor een erfgoedcentrum ontstond in 2020 onder een aantal aanwezigen tijdens de herdenking van de honderdste sterfdag. Sels: ‘In dat groepje zaten onder anderen professor van de VU George Harinck, auteur van een Kuyperbiografie Johan Snel en oud-burgemeester van Maassluis Edo Haan. We vroegen ons af waarom er eigenlijk geen debat- en inspiratiecentrum was om het gedachtegoed van Kuyper levend te houden.’

Het vinden van een geschikte locatie was de eerste uitdaging. Een bijzonder fraai onderdak werd gevonden in het Gemeenlandshuis, een monumentaal pand in Maassluis, de geboorteplaats van Kuyper. De tweede uitdaging was om het plan in een geschikte juridische vorm te gieten. Daarvoor klopte Sels aan bij notaris Lars Boellaard van Westport Notarissen.

Die was direct geïnteresseerd. Boellaard: ‘Het ging op dat moment nog niet om een opdracht. Hij vroeg mij mee te lezen met het businessplan. Dat is in feite het voorportaal van je organisatievorm. Ik vond het een mooi initiatief omdat het mensen uitnodigt om met ruimte voor nuance ideeën uit te wisselen vanuit een historisch perspectief. Daaraan is zeker in de huidige tijd behoefte. Ik voel mij wel verwant met Kuyper, ik heb een gereformeerde achtergrond. Mijn voorouders waren lokaal actief bij de ARP. Zelf ben ik raadslid geweest voor het CDA.’

Een van de knopen die moest worden doorgehakt, was de vraag hoe de stichting moest worden bestuurd. Boellaard stelde voor om een raad van advies in te stellen in plaats van een raad van toezicht.
‘Een stichting die net is opgericht moet haar weg nog vinden. Deze stichting gaat maatschappelijke tractie zoeken. Dan moet je meanderen. Misschien wordt er iemand in dienst genomen of een lening afgesloten. Eerdere besluiten worden nog eens gewogen. Een raad van toezicht gaat in zo’n geval ten koste van de beweeglijkheid. Ook over de belet- en ontstentenisregeling moest worden nagedacht. Wie stel je aan als het bestuur onverwacht wegvalt? En hoe groot moet het bestuur zijn? In ieder geval een oneven aantal zodat er altijd een duidelijke uitslag is als er gestemd wordt.’ ‘We hebben gekozen voor een raad van advies’, vult Sels aan. ‘Het bestuur bestaat uit vijf leden. En in het begin hebben we de rollen van secretaris en penningmeester in één persoon verenigd. Dat was praktischer.’

Symbolische plek
De statuten van de kersverse stichting werden ondertekend in de Groote Kerk van Maassluis. ‘Een heel mooi moment’, aldus Sels. ‘Het is een symbolische plek. In deze kerk is Abraham Kuyper gedoopt.’ Ook Boellaard hechtte eraan om als notaris deel uit te maken van de bijzondere setting. ‘Je laat zo je betrokkenheid zien. Voor mij is het vanzelfsprekend om daarin soms een stap verder te gaan. Ik heb ooit onder water een loting verricht voor een duikvereniging. Daar heb ik zelfs nog duiklessen voor gevolgd.’ Hij steekt zijn affiniteit met de stichting niet onder stoelen of banken. ‘Voor mij is de maatschappelijke relevantie van wat je doet heel belangrijk. Dit raakt aan de kern waarom ik notaris ben geworden. Mensen hebben samen iets bedacht en zoeken naar een manier om hun gedrevenheid vorm te geven. Ik vind het een voorrecht om daaraan mee te werken. Je bent niet met een stuk papier bezig, maar met de samenleving.’